قرارداد هوشمند یا اسمارت کانترکت (Smart Contract) یوه برنامه ده چې په ځانګړو شرایطو کې په اوتومات ډول او پرته له منځګړي اجرا کېږي. دا ټکنالوژي د اعتماد له منځه وړلو او د معاملو د شفافیت لپاره په بلاکچین کې جوړ شوې ده.
قرارداد هوشمند څنګه کار کوي؟
تصور وکړئ چې تاسو غواړئ د ټکسي له لارې یو ځای ته لاړ شئ. تاسو د ټکسي غوښتنه کوئ، او یوه بېچلوونکي موټر تاسو پورته کوي. دغه موټر د تیلو د اخیستلو لپاره پمپ سټیشن ته ځي او د پخوانیو مسافرو له ورکړل شوې ډیجیټل پیسو څخه خپله بیل ادا کوي. وروسته، دا تاسو مقصد ته رسوي، او کرایه یې په اوتومات ډول د ډیجیټل اسعارو له لارې ستاسو له حساب څخه پرې کېږي. دغه موټر خپله بیمه، پورونه، او حتی د ترمیم لګښتونه هم په اوتومات ډول ادا کوي.
دا یوه ساینسي خیالي صحنه نه ده؛ بلکې د راتلونکي نړۍ یوه واقعي برخه ده، او قراردادهای هوشمند د دې راتلونکي په جوړولو کې کلیدي رول لري.
ایا د اتریوم استخراج د موبایل له لارې ممکن دی؟
قرارداد هوشمند څه دی؟
قرارداد هوشمند یا اسمارت کانترکت د کوډ یا پروګرام یوه ټوټه ده چې په بلاکچین کې ذخیره کېږي او په ځانګړو شرایطو کې پرته له منځګړي اجرا کېږي. دا مفهوم په لومړي ځل د نیک زابو (Nick Szabo) لخوا په ۱۹۹۴ کې وړاندې شو. قرارداد هوشمند ډیزاین شوی ترڅو د شرایطو پر بنسټ په ډیجیټل ډول ترسره شي او د منځګړي اړتیا له منځه یوسي.
د قرارداد هوشمند ځانګړتیاوې
- خودکاري: قراردادونه په اوتومات ډول اجرا کېږي او د انساني تېروتنو احتمال کموي.
- امنیت: قراردادونه د بلاکچین د رمزګرافیکي ټکنالوژۍ په مرسته خوندي دي.
- شفافیت: ټول ګډونوال کولی شي د قرارداد کوډ وګوري.
- توقفناپذیري: قرارداد یو ځل اجرا شو، نشي بدلېدلی.
- تمرکز نشتوالی: قراردادونه په غیرمتمرکز ډول کار کوي.
د قرارداد هوشمند ګټې او زیانونه
ګټې:
- خودکاري: د منځګړي اړتیا له منځه وړي.
- شفافیت: ټول ګډونوال د قرارداد شرایطو ته لاسرسی لري.
- چټکوالی: د معاملو سرعت زیاتوي.
- امنیت: د قراردادونو د درغلۍ احتمال کموي.
زیانونه:
- پیچلتیا: د قرارداد جوړولو لپاره پرمختللي پروګرامونه اړین دي.
- انسانی تېروتنې: د کوډ تېروتنې مالي زیانونه اړولی شي.
- قانوني ستونزې: اوس مهال د قرارداد هوشمند قانوني بنسټ کمزوری دی.
قرارداد هوشمند او عادي قرارداد
د قرارداد هوشمند او عادي قرارداد توپیر د بلاکچین ټکنالوژۍ کارونه ده. قرارداد هوشمند په بلاکچین کې ثبت کېږي او پرته له منځګړي اجرا کېږي، پداسې حال کې چې عادي قرارداد د منځګړو، لکه بانکونو یا دفترونو، اړتیا لري.
د قرارداد هوشمند لپاره د پروګرام جوړونې ژبې
په اوسني وخت کې سالیدیتی (Solidity) د قرارداد هوشمند لپاره تر ټولو مشهوره ژبه ده. په دې ژبه سره د اتریوم، ټرون، او نورو بلاکچینونو لپاره غیرمتمرکز پروګرامونه جوړېږي.
قرارداد هوشمند د راتلونکي ټکنالوژي ده چې د ډیجیټل نړۍ په هره برخه کې د پرمختګ لپاره نوې لارې خلاصوي.
